U bent hier

Het belangrijkste is de dialoog

Angélique Mayele-Wamituma nodigt iedereen uit om elkaar en elkaars cultuur te leren kennen

Angélique Mayele-Wamituma (68 jaar) is afkomstig uit Congo en woont sinds 1974 in België. In 1998 startte ze vzw De Mangoboom in Bloei waar ze jong en oud begeleidt om hun weg te vinden in België. Daarbij nodigt ze iedereen uit om elkaar en elkaars cultuur te leren kennen.

“Ik ben in 1972 gehuwd met een jonge Belg die geen militaire dienst wilde doen, en als vrijwilliger naar Congo was gekomen voor burgerdienst in het onderwijs. In november 1977 ben ik in België les beginnen geven in het middelbaar onderwijs. Ik was 30 jaar lerares wiskunde in het Institut Marie Immaculée in Anderlecht. Daar merkte ik al snel dat jongeren van vreemde afkomst zich vaak moeilijk kunnen aanpassen aan het Belgische schoolsysteem, vaak omdat de lesprogramma’s in het land van herkomst erg verschillend zijn. Om dat probleem aan te pakken, begon ik samen met een vriendin een vzw waar we nieuwkomers verwelkomden en hun wiskunde, Frans, Nederlands, wetenschappen, enzovoort hielpen opkrikken. Zo is de Mangoboom in Bloei ontstaan, een pluralistische, niet-politieke en niet-
religieuze vzw die ruimte biedt aan jong en oud om te reflecteren, te discussiëren en dingen in vraag te stellen. Culturele verschillen zijn een bron van rijkdom, en pluralisme vertaalt zich in dialoog en debat tussen al die verschillende meningen en overtuigingen. Wij bereiken met De Mangoboom in Bloei zowel kinderen, jongeren, volwassenen als senioren. Dit schooljaar bestaat ons publiek uit 23 nationaliteiten. Hun uurroosters zijn heel gevarieerd, van 2 uur tot 12 uur per week. Het merendeel van onze lesgevers zijn vrijwilligers of krijgen een vergoeding.

In Afrika leven de mensen minder geïsoleerd

Na de oorlog in 1998, en ook omwille van het harde dagelijkse leven, zijn veel mensen uit Congo verdreven, waaronder veel senioren. Toen die ouderen uit de Sub-Sahara hier arriveerden, verwelkomden wij hen in onze vzw, en betoonden interesse voor hun verhalen en hun economische en sociale noden. We willen hen helpen bij hun integratie in België, om die radicale verandering in hun leven zo goed mogelijk te verwerken. De koude – zowel die van het klimaat als die van het onthaal – het isolement, het zich thuis opgesloten voelen, de eenzaamheid, het gebrek aan spontaan bezoek … we bieden elkaar veel steun. De Mangoboom in Bloei wil de vervreemding tegengaan en senioren dichter bij elkaar brengen. Doordat ze niet mobiel zijn en er weinig onthaalstructuren zijn, voelen ze zich geïsoleerd en vaak vergeten. In die tijd ging ik vaak naar de Sint-Rochuskerk aan het Noordstation, een toevluchtsoord voor vluchtelingen. Daar werden senioren uitgenodigd om deel te nemen aan bijeenkomsten en elkaar te ontmoeten. Negentien vrouwen en zes mannen meldden zich toen aan. We zijn dan regelmatig beginnen samenkomen, wat de start betekende van onze activiteiten met Afrikaanse senioren. Nadien is dat verder aangegroeid via mond-tot-mondreclame. Inmiddels zijn we met 56 senioren, vooral Congolese vrouwen.

Bij ons in Afrika leven de mensen in gemeenschap. Hier leeft men veel meer geïsoleerd, ouderen voelen zich vaak vergeten. Daarom komen we elke week samen om te babbelen en te lachen, zodat we ons ’s avonds weer sterker voelen en tevreden naar huis kunnen. Elke donderdag doen we eerst een uurtje gymnastiek, we eten samen, breien, dansen, maken het met z’n allen gezellig. Sommige ouderen volgen een vorming en wij nemen deel aan activiteiten en uitstappen.

We zijn ook begonnen met een conversatiegroep Frans, zodat de deelneemsters zich beter leren behelpen in het dagelijks leven. Als je de taal niet kent, is het moeilijk om contact te leggen. Een goede communicatie maakt het veel gemakkelijker om samen te leven.

 

Wie in een ander land woont, verandert stilaan zijn gewoontes en probeert zich aan te passen aan nieuwe normen. Zo is het typisch Belgisch dat je niet spontaan bij iemand op bezoek gaat. Je moet altijd eerst bellen, zelfs bij je ouders. Toen ik mijn zus bijvoorbeeld een keer vroeg waarom ze me nooit uitnodigde bij haar thuis, voelde ze zich beledigd en was ze erg boos. Want ik was altijd welkom bij haar, dat wist ik toch? Zij begreep zelfs niet dat ik die vraag durfde te stellen! Pas nadien besefte ik hoezeer ik de Belgische manier van doen had overgenomen. Bij ons is die vraag ongepast, terwijl ik die gewoonte blijkbaar verinnerlijkt had. Mijn familie leeft heel verspreid– in Brussel, Namen, Engeland, Congo - maar iedereen wist ervan! Ze was da taan iedereen gaan vertellen. Wie de gebruiken en gewoonten van anderen probeert te begrijpen, vergeet op den duur zichzelf! In de Mangoboom in Bloei spreken wij de ouderen van Congolese afkomst nog steeds aan als ‘mama’ of ‘papa’. Zo betonen we hen het respect waarvan ze ook in Congo genieten.

In 2007 en 2011 gaf De Mangoboom in Bloei het woord aan ouderen om hun migratieverhaal met elkaar te delen. Nadien hielden we ook een enquête, met opmerkelijke conclusies. Een van de belangrijke bevindingen was het probleem van gezondheid,en hoe men zijn leven kon voltooien in een noordelijk land waar de gebruiken en gewoonten zo verschillend zijn. Dit project ‘Elders ouder worden’ kreeg steun vande Koning Boudewijn Stichting. We deelden onze levensverhalen en vertelden elkaar hoe we tegen ons levenseinde aankijken. Een rode draad in elk toekomstbeeld was de hoop op een goede gezondheid en goede zorg. Daar zijn we nadien dieper op ingegaan. We nodigden een verpleegster uit die kwam praten over ziektes zoals diabetes, hoge bloeddruk, ouderdomsziektes, hiv/aids, seksueel overdraagbare aandoeningen, gezonde voeding, evenwichtsstoornissen … dat was heel leerrijk. De medische verzorging voor ouderen is in Congo zo goed als onbestaande, terwijl men beseft dat dat hier heel goed georganiseerd is, ongeacht wie je bent. Maar zorg gaat niet alleen over gezondheid. Dat gaat ook over goede huisvesting, welzijn, veiligheid, autonomie, voldoende inkomen, op anderen kunnen rekenen en in harmonie kunnen samenleven met zijn naasten.

In Afrikaanse dorpen bestaat nog veel onderlinge hulp en solidariteit. Hoe lang nog? Ouderen blijven er vaak thuis om op de kinderen te letten, terwijl de ouders op het veld gaan werken. Ouderen worden er, ongeacht of ze kinderen hebben of niet, niet aan hun lot overgelaten, en maaltijden worden gewoon gedeeld. In de steden ligt dat anders. Daar wordt het leven steeds moeilijker en veel mensen hebben er niet genoeg te eten. Het weinige dat ze hebben, geven ze eerder aan hun kinderen dan aan ouderen. Niet dat die van honger omkomen, maar de kinderen krijgen voorrang. In België is het nog anders. Hier kunnen we nauwelijks terugvallen op een sociaal netwerk, hier is veel eenzaamheid. Aansluiting vinden met de blanke gemeenschap is nooit eenvoudig of vanzelfsprekend.

Toen we verder ingingen op onze ervaringen met thuiszorg, hoorden we vaak pijnlijke verhalen. Ouderen vertelden dat ze zich vaak niet begrepen voelden, of dat er nooit iemand was om voor hen te tolken. Verschillende mama’s vertelden dat ze werden afgesnauwd door verpleegsters of zorgverleners, terwijl blanke medebewoners vriendelijk bejegend werden. Ze vertelden over voorzieningen waar Belgen en personeel van vreemde origine apart zitten in de refter – gescheiden werelden in dezelfde organisatie. Dat soort dagelijks racisme is voor mij erg herkenbaar. Pas toen ik een jaar of 50 was, begon ik te beseffen dat iemand die anderen beledigt, zelf lijdt. Zonder ons te kennen of te ontmoeten, behandelen ze ons nog altijd als slaven. Iemand die me ‘sale nègre’ noemt, toont in zijn agressie zijn zwakte. Geweld is de stem van de zwakken. Misschien lucht het op om anderen te beledigen, maar toch niet voor lang denk ik.

Kotosa staat stil bij onze moeilijkheden als buitenlander, om ons te integreren en om oud te worden in een andere cultuur. Wij spreken vanuit onze ervaring als Afrikaanse vrouw en oudere. Maar onze boodschap gaat veel ruimer: iedereen wordt oud en iedereen wil graag met respect en met toewijding behandeld worden. Ook Belgische ouderen hebben het vaak moeilijk in een rusthuis, worden niet altijd goed behandeld of voelen zich eenzaam. Kotosa is een steen in de kikkerpoel die aandacht vraagt voor de manier waarop we ouderen behandelen. Iedereen wil een aangename oude dag, in een degelijke woonomgeving met passende en aangepaste zorg. Daarom zeg ik in de film: ‘Ik wil niet getolereerd worden, ik wil gerespecteerd worden.’ Of zoals men zegt: ‘Hoop doet leven’.

Gezondheidscentrum in Kalo, Congo
Angélique: “Na jarenlange voorbereidingen zijn we in 2004 gestart met een gezondheidscentrum in het dorp Kalo, 800 km van Kinshasa. Het centrum omvat een terrein van 60 hectare met drie vijvers, een boomgaard en een centraal gebouw met refter, keuken, kantoor, een opslagplaats voor het eten van de kinderen en een voor het dierenvoeder. Ik ga er elk jaar enkele maanden naartoe om alles in goede banen te leiden.
Het doel van het centrum is om de gezondheid van kinderen, vrouwen en ouderen te bevorderen, met aandacht voor gezonde voeding, seksuele voorlichting en basisgezondheidszorg. Er zijn cursussen over voedzaam koken, campagnes voor de preventie van tropische ziektes, er is samenwerking met de polykliniek, enz. Het centrum doet aan landbouw (maïs, maniok, bonen, ananas, bananen, avocado’s …) en er worden vissen en kippen gekweekt. Zo verschaft het centrum lokale werkgelegenheid, en probeert het op termijn zelfbedruipend te worden. Het uiteindelijke doel is een betere gezondheid voor de lokale bevolking, door preventief en curatief te werken.”
Lees ook 

Espérance Nyirantereye werkt als intercultureel bemiddelaar: 'Je echte diploma zit in je hoofd'

Lees meer
verhaal

Hélène Mavar doctoreerde op een onderzoek naar medicinale planten.

Lees meer
verhaal

Edwige Abena uit Kameroen kwam als 20-jarige naar België met een beurs voor geneeskunde.

Lees meer
verhaal

Hoe kunnen we verschillen koesteren, discriminatie tegengaan en leren omgaan met diversiteit?

Welzijn
Cover cahier

Wat betekent het om zorg te krijgen in een totaal andere context dan waar je ooit geboren en getogen bent?

Welzijn
foto cahiers

Onze reeks cahiers maakt de vernieuwing-op-het-terrein mee zichtbaar.

Welzijn
Wonen
Zorg

Derde partij

Partner

Nti ya Mangulu - De Mangoboom in Bloei

Vereniging

De Mangoboom in Bloei...

  • is een ontmoetingsplaats voor jongeren,
    volwassenen en senioren, ongeacht hun kleur, afkomst, geloof of politieke overtuiging,
  • stimuleert gemeenschappen om op een positieve manier samen te leven,
  • ondersteunt projecten in landelijk Afrika,
  • organiseert huiswerkklassen en inhaalcursussen voor jonge nieuwkomers in Brussel,
  • geeft taallessen Frans en alfabetisering voor volwassenen,  
  • brengt Afrikaanse mama’s en ouderen samen om hun isolement te doorbreken, 
  • organiseert culturele activiteiten en ontmoetingen, 
  • en zet mensen aan tot dialoog.