“Op een BUSO-school wordt elke leerling goed omkaderd door leerkrachten, psychologen, orthopedagogen, opvoeders, enz. Dat verandert eens ze in de wereld van volwassenen terecht komen. Ze denken ‘ik kan het wel zelf’ of ‘we zien wel’, maar dat is geen garantie op succes. Ze missen een aantal vaardigheden, hebben een beperkt netwerk, de meesten hebben geen erkenning handicap van het VAPH, als adolescent zijn ze erg kwetsbaar. Enkele jaren later kloppen ze aan bij de hulpverlening wegens schulden, problemen met de politie, geen werk, onbetaalde facturen, ongepland kindje op komst … Op dat moment is er niet altijd meteen hulp voorhanden of belanden ze op een wachtlijst zonder pasklare oplossing voor hun complexe hulpvragen. Met het Brussels Regionaal Overleg Gehandicaptenzorg (BROG) wilden we iets doen aan die moeilijke overgang van minderjarig naar meerderjarig. Zowel leerkrachten als hulpverleners wilden graag een betere brug tussen school en volwassenenhulp.
BUSO-scholen bleken erg weinig te weten over de volwassenensector. Ze zochten steun voor leerlingen die zelfstandig wilden gaan wonen of werk zochten. Gedurende enkele jaren organiseerde BROG infosessies voor leerkrachten, begeleiders en CLB-medewerkers over thema’s zoals zelfstandig wonen, wonen in een voorziening of met begeleiding, werk, dagbesteding, vrije tijd, relaties en gezin, enz. Maar al snel bleek dat weinig effect te hebben omdat de info niet bij collega’s, ouders of leerlingen geraakte. Daarom zijn we dat school per school gaan bekijken, want elke BUSO-school is anders.
In 2014 zijn we gestart in Zaveldal, een school in de Marollen voor kinderen met gedrags- en emotionele stoornissen en/of een verstandelijke beperking. We organiseerden er voor de leerlingen van het voorlaatste jaar twee infodagen over vrije tijd, relaties, gezin en gezondheid, en voor het laatste jaar over wonen, werk en financiën. We gingen naar Ter Linde, een tehuis voor werkenden, met een bezoek aan de studio’s voor begeleid wonen. Daar waren ook mensen bij van CAW-Brussel en Begeleid Wonen. De leerkrachten hadden dat in de klas voorbereid – of ze graag in groep of alleen wilden wonen, met of zonder begeleiding, enz. Ze bekeken toen ook samen een immobiliën-website en de huurprijzen in Brussel, dat was nogal ontnuchterend. Want in hun fantasie woonde elke jongere in een huis met vijf verdiepingen en een tuin van 3 hectaren met zwembad.
Per thema zoeken we andere partners. De Werklijn en Begeleid Werken helpen bij de zoektocht naar werk, van dagbesteding over maatwerkbedrijf tot het reguliere circuit. Het thema relaties en gezin werd voorbereid door het JAC, met een stellingenspel over seksualiteit. Tijdens een bezoek aan het oefenkabinet van de VUB voor huisartsen in opleiding, leerden ze meer over wat een huisarts is, een voorschrift, een ziekenbriefje, enz. Ze konden ook vragen stellen – zo was er een leerling die iemand kende met kanker, een andere wilde meer weten over aids. Die concrete aanpak heeft gunstig resultaat. Sommige leerlingen krijgen inmiddels begeleiding van Begeleid Wonen, De Werklijn of het CAW.
Elke school is anders. In de Cardijnschool, een grote school voor kinderen met een lichte verstandelijke beperking tot kinderen die niet kunnen praten of stappen, zijn we in 2016 gestart met infosessies voor leerkrachten over de sector van de volwassenenhulp en de mogelijkheden van Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (RTH). We organiseerden een grote bezoekdag bij een tiental organisaties en hielden casusbesprekingen, samen met leerkrachten en hulpverleners.
In Kasterlinden, een school voor kinderen met autisme, visuele en auditieve beperkingen, en spraak- en taalstoornissen, richtten we ons vooral tot de ouders. We lieten hen kennismaken met enkele diensten die hun kinderen later zouden kunnen ondersteunen. Dat werd goed onthaald, er waren telkens bijna honderd aanwezigen. Voor ouders is het belangrijk om tijdig te kunnen nadenken over de toekomst van hun kinderen. Wie overweegt om zijn kind later in een voorziening te laten wonen, moet eerst een VAPH-erkenning aanvragen en dat kan jaren duren. Hoe vroeger je dat weet, hoe langer je die beslissing kan laten rijpen.
Een samenwerking met scholen op poten zetten, vraagt tijd voor overleg, zoekwerk, luisteren en dingen uitproberen. Dat verloopt nooit rechtlijnig, er is geen strakke handleiding. Er moet vertrouwen groeien, in een open communicatie en met een duidelijk doel. Scholen die met de volwassenensector samenwerken, kunnen hun leerlingen met een geruster hart loslaten. Doordat hulpverleners die leerlingen al kennen, kan misschien voorkomen worden dat ze later in een crisis belanden. Sommige leerlingen denken al goed na over hun toekomst, hoe ze hun leven zien en wat ze daar voor nodig hebben. Andere leerlingen weten nog niet zo goed wat ze willen. Als ze daar al met een begeleider van de Dienst Ondersteuningsplan over kunnen praten, wordt hun zelfbeeld realistischer. Sommige jongeren kiezen ervoor om bij hun ouders te blijven wonen. Maar als ze thuis een paar jaar in de zetel hangen, leidt dat ook tot spanningen. Misschien denken ze dan nog eens terug aan die infodag en die lieve mevrouw waar ze altijd naar mochten bellen.”
