“Mijn engagement om met Passerelles te starten, vertrok vanuit mijn ervaringen in Bataclan, een service d’accompagnement die vergelijkbaar is met de Vlaamse diensten Begeleid Wonen.
Met Bataclan helpen wij personen met een beperking om hun eigen toekomstplannen te realiseren. Ons vertrekpunt is altijd: ‘Wat wil de cliënt zelf en wat heeft hij nodig om zelfstandig te kunnen leven?’ Om te zien wat mogelijk is, gaan wij altijd aankloppen bij andere diensten in de sectoren onderwijs, vorming en opleiding, thuishulp, wonen, werk, enzovoort. Nieuwe sectoren leren kennen, neemt echter veel tijd in beslag.
Er zijn in Brussel ongeveer 4.000 sociale organisaties en diensten voor huisvesting, geestelijke gezondheid, algemene gezondheid, thuislozenzorg, begeleiding van personen met een handicap, schuldbemiddeling, verslaving, enz. Die kan je nooit allemaal kennen. Om de juiste partners te vinden om samen te werken, stappen we vaak naar andere sectoren om onze werking voor te stellen en die van hen beter te leren kennen. Een netwerk opbouwen is niet eenvoudig. Iets op je team bespreken, is gemakkelijker dan met tien partners overleggen.
Elke organisatie heeft zijn eigen logica, werkmethode, regelgeving, drempels, openingsuren, niet iedereen wil elke cliënt opnemen, enz. Je kan nooit alles alleen oplossen, bepaalde cliënten kan je niet begeleiden zonder netwerk.
Je moet wel je hulpverlening op elkaar afstemmen, je communicatie structureren, elkaar automatisch contacteren als er iets is, correct omgaan met je beroepsgeheim, enz. Zeker in complexe situaties moet je samenwerken. Voor cliënten met een dubbele diagnose, met zowel een verstandelijke beperking als een psychisch probleem, vind je niet zomaar oplossingen. Ik denk bijvoorbeeld aan een jonge man met een verstandelijke beperking die als 25-jarige door zijn familie was buitengezet omdat het onmogelijk werd thuis. Alleen in een appartement wonen was te moeilijk voor hem. We hebben hem meer dan tien jaar intensief begeleid, altijd in samenwerking met anderen: zijn psychiater, organisaties in de thuislozensector, een beschutte werkplaats, verschillende diensten begeleid wonen, activiteitencentra voor personen met een handicap, sociaal verhuurkantoren, de psychiatrische kliniek, enz. Als iets mislukte, kwam hij altijd terug bij ons aankloppen. Niet dat wij alles voor hem konden oplossen, maar zonder samenwerking met al die partners ging het zeker niet.
In 2015 namen we het initiatief om samen met andere sectoren na te denken over netwerking en hoe je efficiënt kan samenwerken. We organiseerden eerst drie focusgroepen met een 20-tal organisaties uit de sectoren huisvesting, tewerkstelling, algemene sociale hulp, geestelijke gezondheid, thuislozenzorg, personen met een handicap, wijkgezondheidscentra en schuldbemiddeling.
In 2016 zijn we dan gestart met Passerelles, een platform zoals Bruggenbouwer met mensen uit de gehandicaptensector, de thuislozensector en de geestelijke gezondheidszorg. Want bij veel cliënten komen die drie problemen samen voor. Er namen een 20-tal organisaties deel, de belangstelling om elkaar beter te leren kennen was groot. Iedereen beseft dat je moet samenwerken om iemand met een multi-problematiek goed te kunnen begeleiden. Als organisaties op structureel niveau samenwerken, lukt dat ook beter op de werkvloer.
Sindsdien houden we om de twee maanden een intervisie waarbij telkens een andere dienst een case inleidt. Door samen de knelpunten te bespreken, leren we elkaar beter kennen, en van daaruit ontstaan ook nieuwe contacten. Het is niet de bedoeling om ‘moeilijke’ cliënten naar elkaar door te sturen, want dat werkt niet. Zeker voor mensen met dubbele diagnose is dat geen oplossing. Dat blijft een problematische doelgroep die nergens echt een plaats vindt.
Passerelles bevordert het overleg en de taakverdeling tussen diensten, vergemakkelijkt de begeleiding en komt uiteindelijk ook de doelgroep ten goede.
Het zou een grote stap vooruit zijn, als we in alle fasen van de begeleiding aandacht hebben voor netwerking. Je kan dat echter niet in een standaardformule gieten - als het over wonen gaat, is dat anders dan voor tewerkstelling. Je moet elk netwerk anders benaderen. Neem bijoorbeeld de aanmelding. We moeten niet één gemeenschappelijk formulier hebben, iedereen heeft immers zijn eigen systeem. Maar we kunnen wel dezelfde vragen stellen. Moet een cliënt alles vertellen over wie hem begeleidt, nu of vroeger? Mensen vermijden liever de stempel van ‘moeilijk geval’. De algemene richtlijn moet zijn ‘Wat is nuttig voor de begeleiding van deze persoon, en hoe kan netwerking die begeleiding verbeteren?’
Na aanmelding volgen stappen zoals vraagverduidelijking, doelstellingen bepalen, plan van aanpak, keuze van partners die betrokken worden, enz. En hoe vind je die partners? Hoe organiseer je het overleg, en wat doe je met het beroepsgeheim? Hoe evalueer je de samenwerking en wanneer stopt ze? We krijgen stilaan ervaring over wat werkt en wat niet. Als we er als sociale sector in slagen om netwerking in onze aanpak te integreren, zal dat kwetsbare doelgroepen zeker ten goede komen. Bij Passerelles kwamen we tot de conclusie dat het beleid meer belang zou moeten hechten aan de uitbouw van netwerken, dan aan het behalen van kortetermijnresultaten.
De nood aan overleg en coördinatie overschrijdt de taalgrens. Onze cliënten trekken het zich niet aan uit welke taalgemeenschap iemand komt die hen kan helpen. Om de samenwerking tussen Franstalige en Nederlandstalige sectoren in Brussel te bevorderen, moeten we actie ondernemen op drie niveaus.
- Operationeel: intervisie en uitwisseling tussen hulpverleners uit beide taalgemeenschappen, zoals dit reeds gebeurde tussen Bruggenbouwer en Passerelles.
- Management: engagement van directies om netwerking te bevorderen, en daar tijd voor vrijmaken in hun werking.
- Politiek: wettelijke en administratieve hindernissen wegwerken om netwerking te stimuleren en middelen voorzien om netwerking tussen sectoren, ook over de taalgrens heen, te ondersteunen.
De laatste staatshervorming voorziet een geleidelijke overheveling van sociale bevoegdheden naar de Gemeenschappelijke Gemeenschapcommissie (GGC). Dit is een prachtige kans om van meet af aan een belangrijk luik netwerking te voorzien in de nieuwe regelgeving.”
