U bent hier

Ze vinden de therapie nu veel beter dan vroeger

Kim Gykiere en Guy Opligtenberg begeleiden samen een therapiegroep voor personen met een verstandelijke beperking die seksueel grensoverschrijdend gedrag pleegden. Het doel is te vermijden dat zij nieuwe sl

Kim: “Sinds 2016 werken wij samen in een therapiegroep voor mensen met een lichte verstandelijke beperking. Sommigen zijn veroordeeld en volgen verplicht therapie. Anderen komen vrijwillig zonder tussenkomst van het gerecht.”

Guy: “Veel deelnemers zijn zich bewust van hun grensoverschrijdend gedrag. Ze beseffen dat verkrachting niet kan, maar niet iedereen weet goed wanneer hij ‘te ver’ gaat. Dat is dan een werkpunt.”

Kim: “Ik kijk vooral door een therapeutische bril. Wat maakt dat iemand over een grens gaat? Wat kan helpen om niet te hervallen? Ik zoek altijd samen met de cliënt naar oplossingen, maar voor mensen met een beperking is dat niet zo eenvoudig. Woorden als vertrouwen, herstel of empathie zijn te abstract voor hen.”

Guy: “Wij werken altijd zo concreet mogelijk. Om bijvoorbeeld een grenssituatie uit te beelden, spelen we dat na met duplo-poppetjes. Zo leren cliënten zich verplaatsen in de rol van het slachtoffer, of kunnen ze de dader laten kiezen wat hij doet. Wie zegt wat? Welke factoren spelen een rol? Wat is gevolg van wat? Iets visueel voorstellen werkt heel goed. Zo laten we soms een levenslijn tekenen over hun relaties en seksualiteit. Of we bouwen een muur met bouwstenen die helpen om geen grensoverschrijdend gedrag meer te stellen.”

Kim: “Soms bekijken we ook een fragment uit een soap. Ik vraag dan wat ze gezien hebben, welke gevoelens er spelen, of er iemand over een grens gaat en hoe je dat merkt. Of ik vertel een fictieve situatie, bijvoorbeeld een kindje in de speeltuin dat vraagt om op je schoot te mogen zitten. Wat doe je dan? Wat is gepast en wat niet? Doordat het fictief is, zit het minder kort op hun vel, maar het is wel concreet.”

 

Guy: “Behalve seksualiteit zijn er ook andere grenzen die moeilijk liggen. Iemand klaagt bijvoorbeeld over pesten op het werk, maar durft niks te zeggen aan zijn baas. Zolang zo’n probleem in iemand zijn hoofd zit, kunnen wij niet verder met de therapie. Daar moeten we dus zeker aandacht aan geven.”

Kim: “Een andere keer had iemand pijn aan zijn geslacht. Mijn suggestie om naar de dokter te gaan, bleek te abstract, waarop Guy meteen vroeg: ‘Wat ga je de dokter vertellen? Krijg je dat uitgelegd? Lukt het om alleen te gaan?’. Door die voorbereiding vergroot de kans dat daar iets van komt. Aan zo’n dingen dacht ik vroeger te weinig.

Guy: “Begeleid Wonen helpt mensen in hun dagelijks leven, we gaan mee naar de apotheker, doen hun administratie. Dat doe ik hier ook. Want als het thuis beter gaat, gaat het ook beter in de groep. Iemand met minder problemen en meer zelfvertrouwen, gaat minder snel over grenzen.

Kim: “Dat Guy zo’n dingen opvolgt, maakt een hemelsbreed verschil. De deelnemers zeggen dat zelf. ‘Het is goed dat Guy in de groep is, want hij weet hoe alles geregeld wordt. Ze vinden de therapie nu veel beter dan vroeger.”

Guy: “We spelen vaak in op reële situaties. Bij een sollicitatie mag je niet te dicht bij de persoon komen die jou interviewt, anders overschrijd je een grens. Niet iedereen kan die afstand juist inschatten. Of wat kan je wel of niet vragen aan collega’s op het werk? Het is niet omdat iemand vriendelijk een stukje taart aanbiedt, dat ze meteen je beste vriendin is …”

Kim: “… of dat ze seks wil. Stuur je na die taart een sms’je ‘gaan we straks iets drinken?’, of ‘Ik denk aan jou, denk jij ook aan mij?’. Zij gaan vaak meteen veel te ver.”

Guy: “Over seksualiteit praten, werkt bevrijdend. Thuis hebben ze dat niet geleerd en de meesten hebben geen ervaring met relaties. In de groep is het veilig om daarover te praten. Hier elke week terecht kunnen, is een grote hulp om zich dagelijks te handhaven. ‘Hier kan ik over moeilijke zaken praten’, zeggen ze zelf.”

Kim: “Ook het thema herstel komt vaak terug. Wie ernstige feiten pleegde, kan dat niet zomaar goedmaken. Bij je slachtoffer thuis aanbellen, is niet de beste manier. En wat doe je als je je slachtoffer tegenkomt in de winkel? Sommige daders waren vroeger zelf ooit slachtoffer, waarbij over hun grens gegaan werd. Daar komt bovenop dat mensen hen links laten liggen omwille van hun beperking. Die afwijzing leidt tot defensief gedrag, wat contacten opnieuw bemoeilijkt. De essentie is dat zij gezonde relaties leren ontwikkelen, zonder over grenzen te gaan.”

Guy: “Inmiddels introduceerde ik het thema seksualiteit ook in de werking van Begeleid Wonen. Zo hebben wij naast I.T.E.R. contacten met Slachtofferhulp, Sensoa en Aditi, een vzw voor seksuele hulp aan mensen met een beperking. Ik wil de taboes daarrond een beetje openbreken. Bij veel hulpverleners staan hun eigen waarden en normen nog in de weg. Soms gaan cliënten bijvoorbeeld graag naar een naaktstrand of naar de prostitutiebuurt aan het station. Waarom doen ze dat? Wat verwachten ze daarvan? Daarover praten is niet vanzelfsprekend maar wel essentieel.”

Kim: “In onze groep zijn we altijd heel open. Wij vragen naar hun seksuele noden. Of ze tevreden zijn met hun seksualiteitsbeleving. Wat ze eigenlijk willen. Daarover praten is cruciaal in de preventie.”

Guy: “Het thema seksualiteit moet in de hulpverlening veel meer aandacht krijgen. Veel begeleiders klappen toe bij dat soort vragen. Ze worden rood, gaan dat uit de weg. Er is nog een lange weg te gaan.”

Kim: “I.T.E.R. werkt inmiddels ook samen met Zonnelied vzw. Zij geven ons handicap-specifieke feedback bij individuele begeleidingen van plegers, andersom bieden wij hulp en advies aan hun team. Seksueel misbruik leidt vaak tot veel emoties. Als er iets misloopt, voelen begeleiders zich onzeker over hun verantwoordelijkheid of zitten ze met schuldgevoelens. Als team moet je daarmee aan de slag. Mijn collega’s vragen ook steeds vaker raad aan Guy. ‘Is dat bijvoorbeeld iemand die alleen kan wonen met begeleiding aan huis, of eerder iemand voor een collectieve woonvorm?’ Wij hechten steeds meer belang aan samenwerking met andere hulpverleners.

Guy: “Overigens zijn niet alleen onze cliënten tevreden, ook onze diensthoofden staan er helemaal achter.”

Kim: “Guy en ik versterken elkaar. Ik vind het zeer boeiend en leerrijk, en die ervaring sijpelt ook door in andere begeleidingen. Ik heb veel meer aandacht voor struikelstenen.

Guy: “In onze groep is er weinig of geen terugval. We hopen dat dat zo blijft. De deelnemers voelen zich veilig, worden rustiger, en vinden beter hun plaats in de wereld. Ik denk dat dat de grootste kracht is die ze uit deze groep halen.”

Kim: “Ons werk is behoorlijk ingrijpend. Wij praten niet over koetjes en kalfjes maar over heftige gevoelens. Over boosheid, schaamte, verdriet, trauma’s. Ik ben altijd blij dat we met twee zijn.”

Lees ook 
foto cahiers

Onze reeks cahiers maakt de vernieuwing-op-het-terrein mee zichtbaar.

Welzijn
Wonen
Zorg

Derde partij

I.T.E.R.

I.T.E.R. ...

  • staat voor Impulscontrole, Terugvalpreventie, Empathiebevordering en Responsabilisering,
  • is een centrum voor preventie, begeleiding en behandeling van seksueel grensoverschrijdend gedrag,
  • is een samenwerkingsverband tussen C.A.W. Brussel, C.G.G. Ahasverus en Alba vzw,
  • werkt multidisciplinair, met aandacht voor de cliënt en zijn systeem, het slachtoffer en zijn systeem en de samenleving,
  • begeleidt samen met Begeleid Wonen Brussel en met Zonnelied vzw daders met een verstandelijke beperking.

Begeleid Wonen Brussel

Begeleid Wonen Brussel

  • biedt psychosociale begeleiding aan volwassenen met een (vermoeden van) handicap en steunt hen in alle domeinen van het dagelijks leven, zoals administratie, budgetbegeleiding, wonen, huishouden, dagbesteding, vrije tijd, relaties, familie en kinderen,
  • richt zich tot personen met autismespectrumstoornis, NAH of mentale, visuele, auditieve of motorische beperkingen,
  • verplaatst zich altijd in de leefwereld van de cliënt, laat de regie in diens handen en werkt zoveel mogelijk samen met steunfiguren,
  • ondersteunt mensen met een beperking met een Persoonsvolgend Budget (PVB),
  • ondersteunt begeleiders in de reguliere zorg via Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (RTH).
  • biedt ondersteuning aan hulpverleners die met mensen met een beperking werken, denkt samen na over de ondersteuning die zij wensen, en wisselt ervaringen uit.